بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات هیدرولوژیک حوضه آبخیز سد بوستان، استان گلستان با استفاده از مدل hec-hms

سیل مانند سایر پدیده های هیدرولوژیکی یک پدیده استوکستیک می باشد که در هر زمان و مکان احتمال وقوع آن وجود داشته و تحت تاثیر عوامل مختلف اقلیمی، مشخصات فیزیکی حوضه و دخالت های انسانی است. در این تحقیق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) و مدل هیدرولوژیک hec-hms اثرات تغییر کاربری اراضی بر دبی اوج و حجم سیل حوضه آبخیز سد بوستان بررسی و نیز واکنش هیدرولوژیک حوضه به ازای سناریو آمایشی پیش بینی گردید. بدین منظور، پس از تهیه نقشه های کاربری اراضی حوضه در دو دوره زمانی (سال 1334 و 1385) و تلفیق با نقشه گروه های هیدرولوژیک خاک، مدل هیدرولوژیک hec-hms با استفاده از روش نفوذ شماره منحنی (cn) و هیدروگراف واحد scs در سطح زیر حوضه ها و نیز به روش روندیابی ماسکینگام در شبکه رودخانه ها در مقابل داده های بارش – رواناب مشاهده ای، مدل واسنجی و اعتبار یابی شد. مقایسه مقادیر دبی های اوج سیلابی حوضه آبخیز بوستان در دو دوره زمانی مورد بررسی نشان داد که تغییرات کاربری صورت گرفته این حوضه در 5 دهه گذشته، منجر به افزایش دبی های اوج سیل به میزان 55/19 و 57/14 به ترتیب در دوره بازگشت های 2 و 200 ساله شده است. بنابراین پوشش گیاهی به تنهایی نقش محدودی در کنترل سیلابهای مهیب با دوره بازگشت بالا ایفا می نماید. در صورت استفاده از اراضی متناسب با توانایی آن، میزان دبی اوج و حجم سیل به ترتیب به میزان 77/40 و 44/40 درصد در دوره بازگشت 2 ساله تا 32/27 و 48/25 درصد در دبی های با دوره بازگشت 200 ساله نسبت به کاربری های فعلی کاهش می یابد.